روز‌های سخت مذاکرات به روایت آقای سخنگو

به گزارش مجله خبری نگار و به نقل از خراسان، به آرامی و بادقت کلمات و واژه‌های خود را انتخاب می‌کند و همان اول از «شوک آور» خواندن خبر توقف مذاکرات هسته‌ای پرهیز می‌کند، اما تاکید می‌کند که مذاکرات «روز‌های سختی» دارد. سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه کشورمان درباره موضوعات مختلف از مذاکرات هسته‌ای تا جنگ اوکراین و حقابه ایران از هیرمند به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. او درباره این که آیا «عامل خارجی» متوقف کننده مذاکرات، روسیه است؟ پاسخی دیپلماتیک می‌دهد و... دیدگاهش درباره احتمال وقوع جنگ جهانی سوم را بیان می‌کند و از گفت وگوی ایران با وزیران خارجه روسیه و اوکراین برای میانجیگری خبر می‌دهد.

خطیب زاده به صراحت می‌گوید هنوز هیچ آبی از طرف افغانستان به ایران نیامده و تاکید می‌کند: «به طالبان گفته شده که حقابه قطعی و یقینی ایران از رودخانه‌های مرزی باید تامین شود.» او حتی گام را فراتر می‌گذارد و درباره مسائل مرزی و درگیری‌های پراکنده در این باره می‌گوید: «برای هیئت حاکمه سرپرستی افغانستان روشن کردیم که ما برای امنیت مرز‌ها و شهروندان خود به هیچ وجه مصالحه نمی‌کنیم این پیغام جدی بوده و در عین حال سعی کردیم مفاهمه انجام شود... ما وافغانستان خانه یکی هستیم و رابطه خویشاوندی داریم.» مشروح گفت وگوی خراسان با سخنگوی وزارت خارجه را در ادامه بخوانید.

روز جمعه خبر شوک آوری درباره مذاکرات وین منتشر شد و طبق آن شاهد ایجاد یک وقفه یا به قول شما تنفس در مذاکرات هستیم. درباره دلیل این اتفاق توضیح می‌دهید؟

من از واژه شوک استفاده نمی‌کنم. مذاکرات در روز‌های آخر خود است و از این جهت روز‌های سختی دارد. تنفس و توقف اخیر به درخواست هماهنگ کننده برجام انجام شده و علتش این است که برخی نکات مطرح شده نیاز به مشورت‌هایی در پایتخت‌ها به ویژه پایتخت‌های اروپایی داشت. علاوه بر این اگر چه عمده بند‌ها را جمع بندی کرده بودیم با این حال دو سه بند اصلی بین ایران و آمریکا باقی مانده است که باید حل و فصل شود. هیئت‌ها برگشته اند تا این موضوعات را بررسی کنند و بعد از چند روز برای ادامه کار به وین برمی گردند.

به نظر شما این وقفه چند روزه خواهد بود؟

درباره چند روز بودن توقف باید خود هماهنگ کننده کمیسیون برجام اعلام کند، چون به درخواست او توقف انجام شده است. امیدوار هستیم که با اعلام هماهنگ کننده بشود زودتر هیئت‌ها به وین بازگردند.

این که برخی دیپلمات‌ها می‌گویند توافق نهایی شده و روی میز است چقدر دقیق می‌تواند باشد؟

این که از نظر هماهنگ کننده و اروپایی‌ها چه میزان از توافق انجام شده یک بحث است، اما موضوع دیگر این است که هم از نظر ایران و هم آمریکا، برخی موضوعات به صورت معدود، اما مهم باقی مانده و تصمیم لازم را آمریکا باید درباره موضوعات باقی مانده بگیرد و یک موضوع هم درباره متن است که نهایی نشده است. در کنار این‌ها موضوع درخواست روسیه هم تحول جدیدی است که مسکو تضمین‌های جدید درخواستی را اعلام کرده و مولفه جدیدی به مذاکرات اضافه شده و شرایط جدیدی هم ایجاد شده است.

جوزف بورل در توئیت خودش گفت که عامل خارجی باعث توقف مذاکرات وین بوده و شما گفتید عامل خارجی موثر نیست. برخی تحلیل می‌کنند که عامل خارجی همین درخواست روسیه است. شما چه تحلیلی دارید و آیا این درخواست روسیه می‌تواند جلوی تحقق توافق را بگیرد؟

من عرض کردم هیچ عامل خارجی نخواهد توانست تصمیم جمعی ما را تحت الشعاع خودش قرار دهد.

درباره راهزنی دریایی اخیر آمریکا در حوزه نفت ایران چه توضیحی دارید؟

این سوال را از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بپرسید.

در خصوص بحران اوکراین چقدر احتمال ورود جهان به جنگ جهانی سوم را جدی می‌دانید و چشم انداز جنگ در اوکراین را چطور ارزیابی می‌کنید؟

البته من از لفظ جنگ جهانی سوم استفاده نمی‌کنم، اما الان امیدواریم که عقل و منطق حاکم باشد. چند دهه است ناتو و اروپا گسترش‌هایی به شرق و تقابل‌هایی با روسیه داشته اند که این تقابل‌ها به نقطه جوش رسیده بود. ما اعلام کردیم جنگ راه حل هیچ بحرانی نیست و باید بتوانیم از مسیر‌های دیپلماتیک بحران را کنترل کنیم الان هم فکر می‌کنیم بهتر است عقل و منطق و دیپلماسی پذیرفته شود.

موضع ایران مخالفت با جنگ و پیگیری صلح بوده است. آیا ما اقدام موثری برای میانجیگری داشته ایم؟

بله ما هم با طرف روسیه و هم اوکراین در سطح وزیران خارجه گفتگو‌هایی داشتیم و تلاش پنهان و آشکاری کردیم که به نقطه جنگ نرسیم متاسفانه نه ما و نه میانجیگری‌های دیگری که اتفاق افتاد به نتیجه نرسید و الان هم همه تلاش می‌کنیم که گفتگو‌های فوری برای توقف جنگ و آتش بس و رسیدگی به وضعیت مردم اتفاق بیفتد.

ایرانی‌هایی که در اوکراین بودند وضعیتشان به کجا رسید؟

وزارت خارجه با اطلاعی که داشت قبل از جنگ اعلان قرمز کرد و تلاش کردیم ایرانیان را خارج کنیم. الان باقی مانده ایرانیان در اوکراین همه خودخواسته است و در شهر‌های غربی اوکراین، آمار‌های ما کمتر از ۵۰ نفر ایرانی را نشان می‌دهد که به رغم این که ما درخواست و توصیه و پیشنهاد کردیم، در شهر‌های غربی باقی ماندند، اما جمعیت چند هزار نفری ایرانیان از مرز‌های غربی عبور کردند و الان فاز امداد رسانی ایرانیان تمام شده و کسانی را که وارد کشور‌های همسایه می‌شوند نیز سفرای ما در حال حل مشکلاتشان هستند.

چند مورد درگیری مرزی بین نیرو‌های طالبان و مرزبانی ایران اتفاق افتاده است. در این باره گفتگو‌هایی با طالبان داشته اید؟

تلاش کردیم تا هیئت سرپرستی حاکمه افغانستان را مسئولیت پذیر کنیم. ما مشکلات مرزی متعددی را در هفته‌های اول جابه جا شدن قدرت در کابل در مرز‌ها داشتیم و تلاش شد با گفتگو‌های مرزی موارد مد نظر ایران گفته و پیگیری شود و این مورد را برای هیئت حاکمه سرپرستی روشن کردیم که ما برای امنیت مرز‌ها و شهروندان خود به هیچ وجه مصالحه نمی‌کنیم. این پیغام جدی بوده و در عین حال سعی کردیم مفاهمه انجام شود و برخی پروتکل‌ها را که مسلط نبودند، به آن‌ها گفتیم. البته ما روزانه هزاران تردد غیر قانونی داریم که یکی از عوامل ناامنی در مرز‌های ما با افغانستان است.

درباره حقابه هیرمند کار به کجا رسید؟

آن چه به ما گفته می‌شود و آن چه در عمل می‌بینیم دو چیز متفاوت است. آبی به ایران نرسیده و این موضوعی است که مسئولیت پذیری هیئت حاکمه افغانستان را تعیین می‌کند این به طالبان گفته شده که حقابه قطعی و یقینی ایران از رودخانه‌های مرزی باید تامین شود. این حقابه طبیعی و برای محیط زیست مورد نیاز است. ما و افغانستان خانه یکی هستیم و رابطه خویشاوندی داریم. امیدواریم مسئولیت پذیری طالبان را ببینیم و مشخص شود که هیئت حاکمه سرپرستی افغانستان توان اجرای آن چه در حرف می‌زند را دارد.